Nizami və Şekspirin 20 fərqi və oxşarlığı

Neo-klassika məktəbinin dünya ədəbiyyatında ən ünlü şairlərindən olan Nizami Gəncəvi ilə Vilyam Şekspirin əsərlərini orijinal dildə oxuduğunda heyrətə gəlməmək olmur.

Onların Azərbaycan dilində tərcümə olunmuş əsərlərindən bir neçə nümunə görmüşəm, çox təəssüf ki, orijinal dildə olan keyfiyyət təxminən məhv olub; əslində tərcümədəki Nizami və Şekspir sıravı şairlərdir.

Nizami ilə bağlı haqq vermək olar, yəni tərcüməçinin suçu yoxdur. Onun şeirləri o qədər texniki elementlər, incəliklər və orijinal dilə məxsus imkanlarla doludur ki, tərcümə olunası deyil.

Mən "Xosrov və Şirin" əsərinin tərcüməsindən bir neçə hissəni oxudum, görünür, çoxlu zəhmət çəkilib, ancaq orijinal əsərin gözəlliyindən əsər-əlamət qalmayıb.

Şekspir də elədir, onun əcayib dramaturgiyası var, nə bir kəlmə artıq, nə də əskikdir. Məncə, hər iki şairin əsərləri nəsr kimi, izahlar daxil olmaq şərtilə yenidən tərcümə olunsa daha yaxşıdır.

Oxşarlıqlar:

1 - Hər iki şair neo-platonik məktəbin yetirmələridir, daha çox Platonun "Simpozium" əsərindən təsirləniblər və yunan ədəbiyyatı, fəlsəfəsininin təsiri altında olublar. Hər ikisinin əsas teması gözəlliyə vurğunluq və onu yenidən yaratmaqdır.

2 - Hər ikisi rəvayət yolunu (öyküləmə, ing: narration) seçiblər. Şekspir 38 dram yazıb (əksəri vəznlidir), Nizani isə poema janrında, bir çox qısa və uzun hekayələri şeirə çevirib.

3 - Hər iki şair, yaşadığı toplumda dominant dinin yaranışından öncəki zamana üz tutublar. Şekspirin diqqəti tamamilə Roma, Yunan ədəbiyyatına yönəlib, Nizami də elədir, Xristianlıqdan öncəki Yunan və İranın İslamdan öncəki dövrünə aid olan hadisələri, insanları, tarixi, mifləri diqqət mərkəzinə alıb.

4 - Hər iki şair özlərindən öncə yazılmış əsərləri yenidən yazıblar. Məsələn, Şekspirin yalnız "Tufan" əsəri öz xəyalından yaranmış əsərdir, başqa əsərləri ya öncə yazılmış əsərləri yenidən yazmaq, ya da tarixdən iqtibasdır.

Nizami də elədir. "Yeddi gözəl" əsərində İranın Sasanilər kralı Bəhramın həyatı haqda yazıb, "Xosrov və Şirin" poemasının hadisələri həmin sülalədən olan II Xosrov zamanı baş verir.

"İskəndərnamə"də Yunan kralı haqda yazır, həmçinin Yunan filosoflarının hekayələrini bu əsərin ikinci hissəsinə (İqbalnamə) daxil edib.

Hər iki şair həm epik, həm lirik, həm tarixi, həm sevgi temalarında əsər yaradıblar.

"Sirlər Xəzinəsi" əsərində isə müxtəlif hekayələr var, o cümlədən, Sasanilər kralı I Xosrov, Süleyman peyğəmbər və s. (İslamdan sonrakı hekayələr də bu əsərə daxildir).

5 - Hər ikisi yaratdığı əsəri zirvəyə qaldırıblar, yəni onlardan sonra, onların əsərlərini yenidən yaratmağa çalışan heç bir şair uğur qazana bilməyib.

Məsələn, Nizaminin "Sirlər Xəzinəsi"ni götürək. Bu əsər orijinalda "Məxzən-ul-Əsrar" adlanır. İndiyə kimi bu kitaba bənzər dörd yüzə yaxın əsər yazılıb, hamısının adı da bu əsərə bənzəyir, məsələn "Mətlə-ul-Ənvar", "Zubdət-ul-Əşar", "Məzhər-ul-Əsrar" (bu poema Nizaminin yaradıcılığına rəqib bir əsər kimi yazılıb) və digərləri. Hətta Nizaminin tozuna da çata bilmirlər.

6 - Hər iki şair yaşadığı dövrün kralları tərəfindən birmənalı şəkildə dəstəkləniblər.

7 - Hər iki şair neçə dil bilirmiş, baxmayaraq ki, Şekspirdən fərqli olaraq, Nizami Azərbaycan dilindən başqa, ərəb və fars dillərini mükəmməl bilirmiş.

8 - Hər iki şair qəzəl janrını da sınayıblar (Şekspirin sonetləri mahiyyətcə dəqiq qəzəl janrına bənzəyir, baxmayaraq ki, forma baxımından fərqlidir), ancaq Nizamidən fərqli olaraq, Şekspirin ən pik yaradıcılıq zirvəsi sonetləridir. Nizaminin qəzəlləri hədsiz dərəcədə zəifdir, təxminən göz yummaq olar.

9 - Hər iki şairin həyatı haqda təxminən heç nə bilmirik. Xüsusilə Şekspirin nə özü, nə də ailəsi haqda, hətta əsərlərinin içində bir kəlmə yazmayıb və onun yaşayışı haqda bəlkə yarım səhifədən artıq məlumat yoxdur.

10 - Hər iki şairin əsərləindəki aforizmləri çıxarsaq, elə əsərin özü boyda bir kitab alınar, həddindən artıq düşüncəyə diqqət göstərən sənətçilər olublar.

Fərqlər:

1 - Nizaminin şeirlərindəki dil çox ağır, mürəkkkəb və yüksək savadlılar üçündür, ancaq Şekspir olduqca sadə dildə yazıb, yəni onun dramları, hətta sonetləri mahiyyətcə avam xalqın başa düşəcəyi bir dildə yazılıb.

2 - Nizaminin yaratdığı qəhrəmanlar, nəinki müsbət xaratkerlər olub, həm də seçilmiş təbəqədəndirlər, ancaq Şekspirin yaratdığı xaratkerlər həm seçilmiş, həm adi xalqdan ibarətdir. Şekspirdə qəbirqazan Hamletin özü qədər önəmlidir.

3 - Şekspirin əsərlərində kral kral kimi, qəbirqazan, qəbirqazan kimi, əsgər əsgər kimi, qadın qadın kimi danışır, hər birinin özünə məxsus dili var, hətta aşağı təbəqədən olanların dialoqları çox vaxt nəsr kimi yazılıb.

Ancaq Nizaminin əsərlərində avam kənd qarısının ağzından çıxan sözlər sankı bir filosofun ağzından çıxır, yəni xaraterlərin hamısı eyni intonasiya, eyni düşüncə ilə danışırlar.

Başqa sözlə desəm, Nizami yaratdığı xaratkerlərin yerinə danışır, ancaq Şekspir imkan verir kər kəs öz dili ilə danışsın.

4 - Nizami öz zamanının elməri, bilikləri ilə dərindən tanış olub, məsələn, "Leyli və Məcnun" əsərində neçə səhifə ardıcıl astronomiya ilə bağlı yazıb, ancaq Şekspirin biliyi çox az olub, hətta mütaliəsi də yox səviyyəsindədir.

5 - Şekspir öz ana dilində yazıb, yaradıb və yüzlərlə yeni söz bu dilin lüğət xəzinəsinə artıb, əsərlərində 29 minə yaxın sözdən istifadə edib.

Nizami yad bir dildə yazıb, ancaq Fars ədəbiyyatının dilini tamamilə dəyişib, gözəlləşdirsə də, yeni sözlər yaratmayıb.

6 - Nizaminin əsərləri hədsiz dərəcədə təhrif olunub, məsələn, "Leyli və Məcnun" əsərinə onun ölümündən sonra 400 beytdən artıq əlavə olunub. İndi bu misralar əsərdən çıxarılıb.

Orijinal dildə dərhal bilmək olur ki, bu misralar həddindən artıq zəifdir və digər misralarla uyğunluğu yoxdur, eləcə də "Xosrov və Şirin" əsərində.

Hər iki əsərin içinə fəsillər, yeni hekayələr əlavə olunub. Ancaq Şekspirin bütün önəmli əsərləri təhrifdən uzaq qalıb, ola bilsin hansısa bir əsər səhvən onun adına tanınıb, ancaq o əsərin özü təhrif olunmayıb.

7 - Şekspirin əsərlərini oxuyanda təxminən Xristianlıqdan əsər-əlamət yoxdur, ancaq Nizami hər əsərinin başlanışında, bəzən hekayələrin içində dini şəxsiyyətləri uzun-uzadı mədh edib, baxmayarq ki, əsərlərini özü, mahiyyətcə dini şəxsiyyətlərdən uzaqdır.

8 - Şekspir komediya janrında da yazıb və bəzən çox möhtəşəm əsərlər yaradıb, ancaq Nizami bu janra tamamilə etinasız yanaşıb.

9 - Şekspirin yumorik dili var, yerli-yersiz zarafatları, istehzaları var, ancaq Nizami əsərlərində özünü həddindən artıq ciddi aparır.

10 - Şekspirin əsərlərinin hamısı "lambic pentameter" ritmdə yazılıb, hətta sonetlərinin hamısı bu ritmdədir (da DUM da DUM da DUM da DUM da DUM), ancaq Nizaminin hər poeması ayrıca bir vəzndə yazılıb.

Dalğa Xatınoğlu

Şekspir ilə Mövlana haqda məqalə

Shakespeare and Rumi, kings with same crown

By Dalga Khatinoglu

What a great thing, saying "I am adoring" in response to someone who asks "what do you do?" How pleasant to become "nobody" to possess a beloved.

For me and everyone with knowledge of Persian and Azerbaijani neoclassic literature, deeply influenced by Platonic thought, understanding William Shakespeare's works are relatively easy because we are already acquainted with this world by poets like Hafez Shirazi, Saadi Shirazi, Attar Neishabouri, Omar Khayyam, Nizami Ganjavi, Mahammad Fuzuli, and above all of them, Jalal al-Din Rumi whose spiritual legacy and general theme can be summed up in one word: Passion.

However, identifying with Shakespeare's plays and poems is very easy for anyone from any nation, because he didn't paint any portrait in spite of 34,895 speeches spoken by 1,223 characters in his plays. Rather, he presented a clear mirror in front of us, without any judgment either about his characters or us.

Western and eastern painting styles so different it may make it quite difficult for people belongs to other cultures to understand them, but mirror is mirror without needing any interpretation, any nation and is not intended for a particular culture.

What a great job, making a beautiful collection composed of hundreds of devils, each one reminds us of hidden aspects of our being and above all, what a noble firm that inputs all of societies villainies and ravages, but outputs the purest beauty. Have a glance at the response feedback, by regarding more than 400 movies adaptations of his plays or numerous art works implying a Shakespearean approach.

Shakespeare and Rumi

A couple of days ago, on April 27 the 450th anniversary of Shakespeare's birth was celebrated worldwide. I, who celebrates him every second, am happy to see his work become more and more outstanding.

There are numerous resemblances between Shakespeare and Rumi, especially in term of their attitudes, extreme passion for beauty and wisdom.

Both of them were relatively familiar with Greek language, myths, philosophy and classical art (Ancient Greek and Roman literature), deeply under the influence of the Symposium and the Republic, both written by Plato.

Both of them were prolific poets.

Rumi composed about 60,000 couplets of poems in his two works, Masnavi Maanavi with 27,000 couplets and Divan-e Shamas with 35,000 couplets.

Both of them were relatively familiar with several languages, narrating stories derived largely from native and other nations' cultures as a way to express their universal thoughts.

It's not accidentally when we see Rumi's poems have been translated widely into many languages, and have made him Iran's most famous poet abroad as well as one of the best-selling poets in the West.

Both of them were cosmopolitan, their maps cover all lands in the world and their ever-lasting works belong to all cultures and every one.

We may have a book as voluminous as their works by gathering their quotable aphorisms with each line containing a world of meaning and sense.

Rumi calls love the only doctor for all diseases in our bodies caused by disharmonies with nature. Love makes it, our musical instrument tunable to sound the same note harmonically, with peace.

They don't dictate or teach morality, but remind us of Socrates, who called himself 'midwife of souls'.

What a noble poet Rumi is when advising: "Die and die for sake of love. After that death you will possess soul" and what wisdom Shakespeare imparts when he says:" And when Love speaks, the voice of all the gods, Makes heaven drowsy with the harmony. Never durst poet touch a pen to write, Until his ink were temper'd with Love's sighs; O, then his lines would ravish savage ears, And plant in tyrants mild humility", or Rumi when says: "I denied myself in sake of her love and became totally my beloved" or Shakespeare: " O Romeo, Romeo! Wherefore art thou Romeo? Deny thy father and refuse thy name.... Romeo, doff thy name, And for that name, which is no part of thee, Take all myself", or Rumi: "My land is illocal, my name is Nobody, I don't have any soul and body, excepting the soul of beloved's soul".

şekspir, 30-cu sonnet

Papağım önümdə, için-için düşünürkən,

Göz önündə sərgiləyib anıları,

Üzülürəm arayıb, bulamadığım çox şeyə,

Və köhnə acılara yeni inilti qatmaqla sovrulan ömürə,

Yenidən qərq olur suya, yaşını gizlədən gözlərim,

Ölümun sonsuz qaranlığına dalmış əziz dostlarçün.

Gördüyüm qarşılıqsız sevgilərə sızlaram yenidən,

İllər öncə bitişsə də aldığım yaralar,

Və inlərəm birdə görəməyəcəyim itkilərə,

yenidən darılaram keçmiş inciklərə,

Birər-birər, sayarkən dərdləri,

Yenidən xatırlarkən hər şeyi,

Qayıdıb sızlaram çəkdiklərimə bir zaman,

Göz yaşımla silərəm ürəyimdən izlərini.

Ah gülüm, ama bir an səni xatırlayınca,

Sona enir üzüntülər sankı

Və bədəli ödənilir itkilərin büsbütün.

When to the sessions of sweet silent thought

I summon up remembrance of things past,

I sigh the lack of many a thing I sought,

And with old woes new wail my dear time’s waste.

Then can I drown an eye unused to flow,

For precious friends hid in death’s dateless night,

And weep afresh love’s long since cancelled woe,

And moan th' expense of many a vanished sight.

Then can I grieve at grievances foregone,

And heavily from woe to woe tell o'er

The sad account of fore-bemoanèd moan,

Which I new pay as if not paid before.

  But if the while I think on thee, dear friend,

  All losses are restored, and sorrows end.

Şekspir, 130-cu sonnet

İçin-için düşününcə səssiz,
Göz önünə sərgilənmiş anıları,
Üzülürəm arayıb, bulamadığım çox şeyə,
Üzülürəm için-için,
Köhnə acılara yeni inilti qatmaqla keçən ömrə,
Yenidən suya dalır yaşını gizlədən gözlərim,
Qaranlıq torpağa dalmış əzizlərçün.

Gördüyüm qarşılıqsız sevgilərə sızlaram yenidən,
İllər öncə bitsə də aldığım yaralar,
Və inlərəm birdə görəməyəcəyim itkinlərə,
Yenidən daralar içim keçmiş yaralara,
Birər-birər, sayarkən dərdləri,
Yenidən xatırlarkən hər şeyi,
Qayıdıb sızlaram bir zaman çəkdiklərimə,
Göz yaşımla silərəm ürəyimdən iz-tozunu.

Ah gülüm, ama bir an səni düşünücnə,
Sona enir üzüntülər sankı
Qaytarır bütün itkiləri bircə sən.

When to the sessions of sweet silent thought
I summon up remembrance of things past,
I sigh the lack of many a thing I sought,
And with old woes new wail my dear time’s waste.
Then can I drown an eye unused to flow,
For precious friends hid in death’s dateless night,
And weep afresh love’s long since cancelled woe,
And moan th' expense of many a vanished sight.
Then can I grieve at grievances foregone,
And heavily from woe to woe tell o'er
The sad account of fore-bemoanèd moan,
Which I new pay as if not paid before.
But if the while I think on thee, dear friend,  
All losses are restored, and sorrows end.  

Şekspir, sonnet 27 və 28

Çabalardan yorğun-arğın, yatağıma cumunca,

Yolçuluqdan düşən bədən dincəlsin bir az deyə,

O an, 

Xəyallar qanadlanır başımdan uzaqlara,

Fikirlər çabalayır bədənin çabası bitincə,

Və uzun yollara çıxan inanclı züvvar tək,

Baş götürür sənə doğru xəyalım.

Zil qaranlığa qıyılı tam açıq gözlərim

Görəməz kor kimi,

Kipriklərim yorğun,

Qıra batmış kimi hər yer zil qara.

Ama ürək gözümün önünə gəlir üzün, ap-aydın,

Sankı cəvahiratdır asılmış qorxunc qaranlıqdan,

Və gözəllədir gecə zəngisininin qarımış üzün.

Ah, səninçün, özümçündür, bir an da dincəlməz,

Gündüzləri bədənim və gecələri beynim...

Gündüzün basqısı gecələr səngiməyincə,
Canım bu azğınlıqdan necə qurtulsun ki,

Dincliyim qadağa, rahatlığım yasaq.

Gündüz qurtarmaz məni yuxusuz gecələrdən,

Və günlərin yolçuluq yorğunluğunu kəsməz gecələr

Ah bu iki düşmən, əl verib, əl sıxırlar işgəncəmə,

Biri yolçuluqla yorur,

Başqası yenə uzaqlığını anladır sənin.

Parlaq üzündən danışıram gülüm,

Gündüzün qəlbini kövrəldim deyə:

Üzünü qara buludlar tutunca, sevgilim saçar dünyaya,

Və öyürəm qaraşın gecəni, ürəyini almaqçün:

Ulduzların sönüncə,

Sinəndə qızıl kimi parlar xəyalı sevgilimin .

Ama gündüzlər yenədə üzüntümü artmaqda,

Və gecələr bir az da acımı uzaltmaqda...

Weary with toil, I haste me to my bed,
The dear repose for limbs with travel tired;
But then begins a journey in my head
To work my mind, when body's work's expired: 
For then my thoughts--from far where I abide--
Intend a zealous pilgrimage to thee,
And keep my drooping eyelids open wide,
Looking on darkness which the blind do see:
Save that my soul's imaginary sight
Presents thy shadow to my sightless view,
Which, like a jewel hung in ghastly night,
Makes black night beauteous, and her old face new.
   Lo! thus, by day my limbs, by night my mind,
   For thee, and for myself, no quiet find.

How can I then return in happy plight,
That am debarred the benefit of rest?
When day's oppression is not eas'd by night,
But day by night and night by day oppressed,
And each, though enemies to either's reign,
Do in consent shake hands to torture me,
The one by toil, the other to complain
How far I toil, still farther off from thee. 
I tell the day, to please him thou art bright,
And dost him grace when clouds do blot the heaven:
So flatter I the swart-complexion'd night,
When sparkling stars twire not thou gild'st the even.
   But day doth daily draw my sorrows longer,
   And night doth nightly make grief's length seem stronger.

Şekspir, 26-ci Sonnet

Ah, ürəyimin şahı, mən sənin qulun,
Şahanəliyin yetər kölən olmaqçün ömürlük,
Başqa nədənə gərək yox.
Bu şeir, ağlımı sinəmə döydüyümü deyil,
Önündə baş əydiyimi göstərir şahım.

Kölən olmaq, sözə sığmaz qədər şahanə,

Nə etsə, çılpaq görünür cılız ağlım yenə.

Ama umardım, o tükənməz qürürün dururkən,

Həyatımı yönəldən bəxt ulduzu üzümə saçınca,

Məni sayğına dəyərli göründürüncə,

Və süsləyincə əyni cırıq-pırıq sevgimi,

Öz xəyalınla bəzək verəsən çılpaqlığıma.

O andan sonra, öyünə bilərəm sevgimi söyləməyə,

Ama öncəsi, gözünə görünəməm şahım, sınaq qorxusundan...

Lord of my love, to whom in vassalage

Thy merit hath my duty strongly knit,

To thee I send this written embassage,

To witness duty, not to show my wit.

Duty so great, which wit so poor as mine

May make seem bare, in wanting words to show it,

But that I hope some good conceit of thine

In thy soul’s thought, all naked, will bestow it.

Till whatsoever star that guides my moving

Points on me graciously with fair aspéct

And puts apparel on my tattered loving,

To show me worthy of thy sweet respect.

  Then may I dare to boast how I do love thee;

  Till then, not show my head where thou mayst prove me.

Şekspir, 25-ci sonnet

Burax öyünsünlər bəxt ulduzu parlaqlar,
Gözlər önündə onurları, ödüllərilə,
Məni o ad-sandan daha çox öyündürür,
Səninlə aramızdakı bu gizli sevgi.

Nəyimə gərək kralların sevgisi,
məxmər gülü kimi,
Günəş gözlərinin önündə nazla çiçəklənmək,
Onurlu gülüşü, bir anlıq günəşin saçmasına bağlı
Və ölümü bir kölgəli qaşqabağa bənd.

Nəyimə gərək yaralı bir cəngavər tək,
Min uğurdan sonra,
Bir kərə yenildıyı üçün,
Silinsin adı onurlar kitabından,
Unudulsun qan-tər içindəki günləri.

Ah canım, nə mutlu mənə, sevib-sevildiyimdə,
Nə qaçmaq zorundayam, nə qovulmaq qorxusunda...

Let those who are in favor with their stars

Of public honor and proud titles boast,

Whilst I, whom fortune of such triumph bars,

Unlooked for joy in that I honor most.

Great princes' favorites their fair leaves spread

But as the marigold at the sun’s eye,

And in themselves their pride lies burièd,

For at a frown they in their glory die.

The painful warrior famousèd for worth,

After a thousand victories once foiled,

Is from the book of honor razèd quite,

And all the rest forgot for which he toiled.

  Then happy I that love and am belovèd

  Where I may not remove nor be removèd.

şekspir, 24-cü sonnet

Gözlərim rəssam,
Qəlbimin lövhəsinə cizdi gözəlliyini
Üzünü görüncə,
Köksümü çərçivə etdim ürəyimdəki rəsminə,

Rəssamın ən böyük hünəridir baxış və baxış açısı.

Rəssam gözlərimin çəkdiyi şəkilə bax,
Gerçək üzünü görmək istərsənsə,
Ölüncə, köksümdən asılmış.

Ama gözlərin,
Gözlərindən ürəyimin içi görünür
Gözlərin ürəyimə pəncərə,
Bax, nələr yaradırmış göz-gözə toxununca!

Gözlərim rəsmini çəkər gözəlliyinin,
Gözlərin ürəyimə pəncərə,
Günəş boylanır,
Gözlərindən ürəyimə baxar səni görməkçün,

Ama gözlərim,
Ama gözlərim nə yazıq,
Sənin ürəyini deyil ki,
Görüntünü görüb rəsmini çəkər....

Mine eye hath played the painter and hath steeled

Thy beauty’s form in table of my heart.

My body is the frame wherein ’tis held,

And pérspective it is best painter’s art.

For through the painter must you see his skill

To find where your true image pictured lies,

Which in my bosom’s shop is hanging still,

That hath his windows glazèd with thine eyes.

Now see what good turns eyes for eyes have done:

Mine eyes have drawn thy shape, and thine for me

Are windows to my breast, wherethrough the sun

Delights to peep, to gaze therein on thee.

  Yet eyes this cunning want to grace their art;

  They draw but what they see, know not the heart.

Şekspir, Sonnet 23

Səhnədən hürküb də rolunu unudan,

Piyesi naşıca əzbərləmiş bir aktyor kimi,

Ya da, acıqdan partlarcasına vəhşi bir heyvan,

Başını itirmiş, gücünü artan qəzəbdən,

Öyləsinə özümə güvənsiz,
Sözlərimi unuduram,
Aşiqlərin ayini misalı,

Yar önündə sevgimdən danışmağa gəlincə.

Tükənmək üzrəymiş görünr sevgimin gücü,

Sevgimin gücündən ağırmış daşadığım yük.

Ah, burax baxışlarım söyləsin sözləri,

Və sözlü ürəyimin lal elçiləri -bu şeirlər-

Sevgi etirafında daha natiq.

Gözlərim qarşılıqlı baxış gözlər üzünə toxununca

Dildən daha çox, izahdan daha artıq sevgi bildirən gözlər.

Ah, sevgimi oxumağı öyrən bu sakit şeirlərimdə

Eşq tanrısı kor, ama gözü ilə dinlər hər şeyi...

Eşq tanrıçası Cupidin gözləri kor, ama gözləri ilə eşidə bilir

As an unperfect actor on the stage, 
Who with his fear is put besides his part,
Or some fierce thing replete with too much rage,
Whose strength's abundance weakens his own heart; 
So I, for fear of trust, forget to say 
The perfect ceremony of love's rite, 
And in mine own love's strength seem to decay,
O'ercharg'd with burden of mine own love's might. 
O let my books be then the eloquence 
And dumb presagers of my speaking breast, 
Who plead for love and look for recompense 
More than that tongue that more hath more express'd.
   O, learn to read what silent love hath writ: 
   To hear with eyes belongs to love's fine wit. 

Şekspir, sonnet 22

Sən və gənclik eyni yaşda dururkən,
Qoyamaz boynuma qocaldığımı güzgülər
Ama zaman axını alnına çuxur salınca,
Qalan günlərim ölümə bədəl olsun.

Gözəlliyini paltar geyindirdim ürəyimə,
Köksündə çırpınır bilirsən,
Habelə mənim də içimdə vurur-
O candan vurulduğum ürəyin.

Biz, yaşda necə seçilə bilərik ki?

Ah gülüm, sayıq ol özündən mənimçün bir az,
Qorudum özümü, içimdə ürəyin var- deyə,
Yəni, o qədər əzizcəsinə,
Ayıq ana körpəyə sayıq olduğu qədər yəni.

Umma ürəyin dursun, ölürsə ürəyim əgər,
Xatırla ürəyimizi əbədi dəyişdik bir gün...

My glass shall not persuade me I am old,
So long as youth and thou are of one date;
But when in thee time's furrows I behold,
Then look I death my days should expiate. 
For all that beauty that doth cover thee,
Is but the seemly raiment of my heart,
Which in thy breast doth live, as thine in me:
How can I then be elder than thou art?
O! therefore, love, be of thyself so wary
As I, not for myself, but for thee will;
Bearing thy heart, which I will keep so chary
As tender nurse her babe from faring ill.
   Presume not on thy heart when mine is slain,
   Thou gav'st me thine not to give back again.

Şekspir, Sonnet 21

Qanımda yoxdur, başqa şairlərdək,

Şeirində bər-bəzəkli gözəllikdən coşub-daşan,

Göyləri yerə endirib və sevgiliylə uzlaşdıran,

Sevdiyini bütün gözəlliklərlə tutuşduran,

Üz-üzə qoyub onunla, 
Birər-birər günəşə-aya,

Və torpaq-dəniz altında büsbütün xəzinələrə,

İlk-bahar çiçəyinə və nadir hər şeyə bənzədən.

Göylərin havasını udub, sonra adını söyləyən.

Ah, burax sevgimdə doğru, şeirimdə gerçək olum bir az.

İnan ki, sevgilim bütün gözəllər qədər qözəl,

Və gözləri göydəki ulduzlardan da sönük,

Burax şayiə şairləri yazsınlar necə istərlər,

Satışa çıxarmağa bir şeyim yox, 
Öyməklə tükədim ömrü...

So is it not with me as with that Muse,
Stirred by a painted beauty to his verse,
Who heaven itself for ornament doth use
And every fair with his fair doth rehearse,
Making a couplement of proud compare
With sun and moon, with earth and sea’s rich gems,
With April’s first-born flowers, and all things rare,
That heaven’s air in this huge rondure hems.
O! let me, true in love, but truly write,
And then believe me, my love is as fair
As any mother’s child, though not so bright
As those gold candles fixed in heaven’s air:
Let them say more that like of hearsay well;
I will not praise that purpose not to sell.

Şekspir, 20-ci sonnet...

Üzünə incə qadın cizgiləri salmış rəssam təbiət,

Ah oğlan, 

könlümün dərdi və sevgili məşuqum.

Köksündə qadının kövrək ürəyi çırpınar,

Ama qadınlarda olduğu kimi yox- vəfasız, tez dönən-  

Gözlərin qadın gözlərin də parlaq - ama az gəzən-

İksir baxışların qızıla döndərər hər şeyi, toxununca,

Və kişilərin baxışını, qadınların ürəyini çəkər-

Bütün görkəmlərdən üstün, o oğlan görkəmin.

Səni öncə qadın yartamışmış, sonra bayılmış,

Sonra vurulmuş dəlicəsinə öz yaratdığına,

Və sənə artırmış məni yenildəni, bilirsən-

Təbiətin artdığındandır özümünkü edəməm səni,

Qoy qadınların ləzzəti olsun sənə artılan,

Burax onlara bədən xəzinəni, 

Mənə sevgin yetər...

A woman’s face, with nature’s own hand painted,

Hast thou, the master-mistress of my passion;

A woman’s gentle heart, but not acquainted

With shifting change, as is false women’s fashion;

An eye more bright than theirs, less false in rolling,

Gilding the object whereupon it gazeth;

A man in hue, all hues in his controlling,

Which steals men’s eyes and women’s souls amazeth.

And for a woman wert thou first created,

Till nature as she wrought thee fell a-doting,

And by addition me of thee defeated,

By adding one thing to my purpose nothing.

  But since she pricked thee out for women’s pleasure,

  Mine be thy love, and thy love’s use their treasure.